Yedekleme Nedir?

Veri yedeklemesi (Backup İşlemi), bir işletme ya da kişi için büyük önem arz eder, depolayacağımız verinin önemi ve hangi aralıklarla ve hangi yöntemlerle yedekleneceği senaryoları titizlikle düşünülmelidir.

Bir işletmede kullanılan ve sürekli depolanma ve yedekleme gerektiren veriler bulunur; veritabanları, çizimler, dökümanlar, videolar, mailler, program dosyaları, resimler ve önem arz eden tüm bilgilerin yedeklenmesi gereklidir.

Veri yedeklemesindeki artış zamanla depolama alanı ve depolama yaptığınız donanımlarla ilgili düzenlemeler ve geliştirmeler yapmamızı gerektirecektir, upgrade işlemleri ve depolama aygıtlarındaki yapacağımız değişiklikler önceden planlanmalıdır.

Artan ya da azalan veri bütünlerinin gözlemlenmesi de büyük önem taşır, yedekleme yazılımları bunu sizin yerinize raporlar ve felaket anlarında size mail yolu ile bilgilendirme yapabilir, felaket durumlarını önceden haber verebilirler.

Bilgisayar virüsleri, hırsızlıklar, yangın, sel ve fırtına gibi doğal afetler sonrası yedekleme yapıları daha da önem kazanmıştır. Günümüzde yedekleme verilerinin olduğu lokasyon dışına yedeklemeler yapılarak bu tip sorunların önüne geçilmiştir (Cloud Backup).

Yedek almama ya da yanlış yedek alma senaryoları işletme için büyük iş kayıplarına ve zaman kaybına yol açacaktır. Yedekleme üniteleri veya yazılımları şirketlerin en önemli ve en gerekli demirbaşı olmalıdır.

Yedek aldıktan sonra geri dönüş işlemlerinin iyi planlanması gerekmektedir. Alınan her doğru yedek ileriye doğru yapılmış bir yatırım olarak size geri dönecektir.

Eskiden teyp kasetlerine, makaralı bantlara ve DLT ünitelere alınan yedeklemeler, günümüzde kendini daha ileri teknolojilere bırakmıştır

Disk Yapısı:

Hard Disk en basit olarak şu şöyle açıklanabilir;

Bilgilerin manyetik olarak depolandığı bir veya daha fazla sayıda plaka ve okuma-yazma kafalarını barındıran cihaz diye tarif edebiliriz.

Buna ek olarak plakalarla okuma yazma kafalarının hareketini sağlayan motor ve diskin kontrolü sağlayan devre kontrol kartı bulunur.

Bir sabit diskin kapasitesi şu şekilde hesaplanabilir;

Silindir sayısı*Sektör Sayısı*kafa sayısı*512’dir. 1024 silindir, 256 kafa ve 63 sektör parametrelerine sahip bir sabit diskin kapasitesi: 1024*256*63*512=845571864 Byte’dır. Bu da yaklaşık 8.4 Gigabyte’dır.

Günümüzdeki sabit disklerde plakalar camdan yapılmakta ve yüzeyleri kobalttan oluşan bir film ile kaplanmaktadır. Bir sabit diskte birden çok plaka bulunmaktadır.

Her bir plaka izlerden (iz=track) ve her bir izde sektör(sector)lerden oluşmaktadır. Her sektör, 256 veya 512 gibi belirli bir sayıda byte içerir. Plaka merkezine eşit uzaklıktaki sektörlerin birleşmesiyle oluşan çember iz adını alır. İşletim sistemleri, sektörleri gruplayarak onları cluster denen yapılar halinde topluca işlerler. Yani her bir cluster (küme), işletim sisteminin kendisinin belirlediği bir sayıdaki, her defasında birlikte okunan ya da birlikte yazılan sektörler kümesidir.

Plakalar, ortalarından geçen bir mil üzerine, belirli aralıklarla, üst üste dizilirler ve bu mil etrafında, bir motor yardımıyla sürekli aynı hızda döndürülürler. Üst üste dizili olan bu plakalarda, plaka merkezine eşit uzaklıktaki izlerin alt alta gelmesiyle silindirler (cylinder) oluşur.

Her plaka üzerinde bir okuma/yazma kafası bulunur ve bu kafalar birbirine bağlıdır. Yani bütün kafalar, aynı silindir üzerindeki izlerin üzerindedir. Okuma/yazma kafalarını bir izden başka bir ize taşımak maliyetli olduğundan, bir iz dolduğu zaman, aynı plaka üzerindeki başka bir iz yerine, aynı silindir üzerindeki başka bir iz kullanılır.

Böylece her bir iz dolduktan sonra değil, her bir silindir dolduktan sonra okuma/yazma kafası hareket ettirilir.

Kapasite hesaplama:

4 Bit= 1 Nibble 8 Bit= 1 Byte        – 1 KB (Kilobyte)= 1024 byte

1 MB (Megabyte)= 1024 KB          – 1 GB (Gigabyte)= 1024 MB

1 TB (Terabyte)= 1024 GB           – 1 PB (Petabyte)= 1024 TB

1 EB (Exabyte)=1024 PB

Üç farklı yapıda sabit disk vardır.

1)HDD (Hard Disc Driver)             – Disk tabanlı.

2)SSD (Solid State Driver)            – Flash Hafıza Tabanlı.

3)HHD (Hybrid Hard Driver)          – Disk + Flash Hafıza Tabanlı.

Raid Disk:

Raid (Redundant Array Of Independent Disks; Artıklıklı Bağımsız Diskler Dizisi)

Birçok sayıda bağımsız sabit diskin büyük bir mantıksal dizi oluşturmak üzere bir araya getirilmesine verilen ad. Bu disk dizisindeki veriler için artıklık bilgisi de saklanır. Artıklık bilgisi doğrudan verilerden (eşlik) ve çeşitli veri bloklarına (RAID 4 veya RAID 5) dayalı olarak hesaplanan eşlik bilgisinden oluşur.

Raid kullanıldığında, işletim sistemi (Windows*, NetWare* veya Unix), ayrı ayrı disklerle uğraşmak yerine tek bir mantıksal sürücü olarak gördüğü tüm disk dizisiyle aynı anda ilgilenir.

Raid dizilerinin başlıca amacı veri kullanılabilirliğini ve güvenliği artırmaktır. RAID, bir sabit disk arızası olduğunda sistemin kapalı kalmasını önler ama kullanıcı tarafından silinmiş veya hırsızlık ya da yangın gibi önemli bir olay nedeniyle zarar görmüş verileri kurtaramaz. Bu nedenle, bir RAID sistemi kurduktan sonra sisteminizi bu tür sorunlara karşı güvenceye almak için verilerinizi düzenli olarak yedeklemeniz gerekir.

Raid Düzeyleri:

Şimdi en fazla kullanılan Raid çözümlerine bir bakalım…

Raid 0 Nedir?

Raid 0 birden fazla disk ile kullanılabilir ve disk sayısının artışı ile okuma yazma hızının artışı doğru orantılıdır. Örnek olarak 1gb’lık bir datayı tek bir diske yazmak 15 dk alıyor diye düşünelim. Raid 0 teknolojisi ile 2 diskte bu verinin yazılması 7.5dk alacaktır. Eğer disk sayısı üçe çıkar ise 5dk ya düşecektir. Okuma hızı ise aynı şekilde disk sayısı ile doğru orantılı olarak değişir. Raid 0 bu özelliği ile kullanışlı olabilir ancak kullanılan disklerden birinin çökmesi durumunda bütün veriler gidecektir. Ben güvenliği sağlamak istiyorum yani disklerimden herhangi biri gittiğinde verilerim kaybolmasın istiyorum diyorsanız işler biraz karışacak. Sadece güvenlik istiyorsanız Raid 1 Hem hız hem güvenlik hem de maliyetin biraz daha düşmesi diyorsanız Raid 5

Raid 1 Nedir?

Yani miroring’in çalışma mantığı: En az 2 diskin bulunması gerekmektedir. Sistemde bulunan disk sayısının yarısı performansınızı belirtir. Toplamda 4 tane 160gb’lik diskimizin olduğunu farz edelim. Ve Raid 1 teknolojisini kullanıyoruz. Bu durumda 2 tane 160gb’lik disk kapasitemiz olacaktır. Okuma ve yazma hızımız ise bu 2 diskin hızı ile belirlenecektir. Ancak üzerine veri yazılan disklerden biri bozulduğunda ya da çıkarıldığında sistem çalışır durumda olacaktır ve verilerde hiçbir kayıp olmayacaktır.

Raid 5 Nedir?

Raid teknolojileri arasında en karışıklarından bir tanesidir. Hem hız hem güvenlik sağlamaktadır. En az 3 disk ile birlikte çalışır. Çalışma mantığı ise 1. ve 2. diske veri yazılırken 3.disk bu 2 diskin algoritmasını tutar. 2.ve 3.diske veri yazılırken 1.disk bu disklerin algoritmasını tutar 1. ve 3. diske veri yazılırken ise 2. disk bu disklerin algoritmasını tutar. Disk kapasitemiz ise sitemdeki bulunan disklerin 1eksigi kadar olacaktır. Bu 3 diskten bir tanesinin zarar görmesi sistemin çalışmasını engellemeyecektir ancak 2disk zarar görür ise sistem çökmeye mahkûm kalacaktır.

SSD Disk:

SSD diskleri çıkış noktası Notebooklar sistemlerdir, Sabit disklerde 2 milisaniyede 350GB a çıkabilirken SSD diskler ise 0,5 milisaniyede 1500GB’a çıkabilir.

Hem erişim süresi ve erişim kapasitesi Normal Sabit disklere oranla kat kat daha fazladır. Ayrıca SSD Disklerin yapısında Epromlar bulunmaktadır. Sabit diskler gibi motor, manyetik kafa gibi hareketli parçalar yoktur.

Notebook sabit disklerinden bir 40GB lık disk 2Watt civarında enerji harcarken SSD diskler 0,5 Watt değerinde kalıyor. Yani her halükarda SSD Disk kullanmak sabit disklere göre çok daha avantajlı. Birde Isı noktasına değinmeden edemeyeceğim. Bir Notebook aşırı ısındığı zaman ilk zarar vereceği şeylerden bir tanesi de sabit diskidir, max 60 dereceye dayanabilen sabit disklere oranla SSD diskler -85 derecelere dayanabilmekte.

Gerek Güç tüketimi gerek veri erişim süresi ya da veri erişim kapasitesi olsun, ısı değerleri olsun hemen hemen her noktada kat kat daha avantajlıdır.

Bu yüzden Notebook üreticileri uzun yıllar sonra SSD teknolojisini Sabit Disk teknolojisine tercih edecektir.

Sanal Yedekleme:

Yedekleme kısmında, alınması gereken bir veri türde sanal makine yedeklemedir, sanal makine platformlarını yedek almak bazen sizi çileden bile çıkarabilir.

Aldığımız yedeklerin güvenli olması ve hatasız olarak geri dönülebilmesi büyük önem taşımaktadır, bu aşamada yedekleme yapacağınız programların önemi daha da öne çıkar.

Yedek aldığımız programın güvenilir ve istikrarlı çalışması, zamanlanmış yedek alma seçeneklerini içinde barındırması buna ek olarak da kolay geri dönüş sağlayabilmesi büyük önem taşır.

Veri kayıpları ve iş kaybı bir firma için taviz verilemez bir konu olduğu için sanallaştırma platformlarında güvenilir ve piyasada kabul görmüş programları kullanmanız önerilir.

Sanal Makine Yedekleme İçin Kullanabileceğiniz Programlar: BackupAssit, Paragon Protect And Restore

Bare Metal Restore:

Genellikle Windows Server işletim sistemlerinde kullanılan bu kavram” Bare Metal Recovery (BMR)” artık çok daha fazla kullanılmaktadır, fiziksel sunuculardaki donanım ya da işletim sistemlerinde yaşanabilecek hataları en aza indirmek için kullanılan bir sistemdir.

Kısaca donanımdan bağımsız yedek alınarak sistem üzerinde çalışa SQL ya da IIS servislerini tek tuşla ayağa kaldırabileceğiniz bir yedekleme şeklidir.

Bare Metal Restore ile Cpu, Anakart ve diğer donanımlar ile yaşayacağınız problemleri ortadan kalkar.

Donanım bağımsız alınan bu yedekleme ile verilerinizi güvenle saklayabilir ve aktarabilirsiniz.

Bare Metal Yedekleme İçin Kullanabileceğiniz Programlar: BackupAssist

Doküman Yedekleme:

İşletmede vazgeçemeyeceğiniz en önemli verilerden biride dökümanlarımızdır.

Akla gelen belge türlerimize örnek olarak; Word, Excel, Pdf, Jpg ilk akla gelen dosya türleridir.

İşletmemize ait dökümanların yedeklenmesi ve felaket anında ulaşılabilir olması gerekir, verilerin tek bir sürücüde ya da veri deposunda artık yeterli olmamakla beraber yedeklerinde yedeklenmesi senaryoları yapılmalıdır.

Dokümanları manuel yedekleme artık tercih edilmeyen bir yol olarak görünmekte ve tüm dökümanlarınız için toplu ve zamanlanmış görevlere sahip olan yedekleme programlarının tercih edilmesi gerekmektedir.

Son zamanlarda kullanılan doküman yönetimi programları tüm dökümanların tek bir portal içinde toplanmasını sağlamıştır, bu programların yedeklenmesi ve veri bütünlüğünün korunması gerekmektedir.

Döküman ve Dosya Yedekleme İçin Kullanabileceğiniz Programlar: BackupAssist

Exchange Yedekleme:

Exchange; Microsoft firmasının e-posta sunucu yazılımıdır, firma içinde web, mobil araçlar ya da Outlook tabanlı sistemlerin Active Directory desteği ile kullandırıldığı bir sistemdir.

İşletmede Exchange Mailbox Eklentileri, ortak klasörleri ve tüm Exchange Server verileri, bireysel veya grup e-postalar, takvimler, görevler, notlar, rehber ve tüm posta kutularını basit ve hızlı bir şekilde yedeklemeniz gerekir.

Günümüz şartlarında e-mail trafiğindeki aksaklıklar kesinlikle affedilemez ve kalıcı zararlara neden olmaktadır, Exchange verilerinizin yedeklenmesi ve anlık olarak restore edilmesi gerekir.

Exchange Yedekleme ve Arşivleme İçin Kullanabileceğiniz Programlar: Mailstore

Sql Yedekleme:

SQL veri tabanları bir programa yada kaynağa ait tüm verilerin depolandığı veri bütünleridir, anlık yada zamanlanmış olarak yedeklenmesi gerekir.

SQL yedekleme stratejisi oluşturmadan önce düşünülmesi gereken sorulardan en önemlisi; “Veri tabanında bulunan veriler ne kadar sıkılıkla güncelleniyor?” sorusudur.

SQL yedekleme tipleri kısaca açıklanacak olursa;

Full Backup: Veri tabanının bütünüyle kopyasını tek bir yedekleme dosyasına alır. Yedekleme stratejisine neredeyse her zaman full backup ile başlangıç yapılır ve yedekleme zincirinde kendisinden sonra alınacak differential (değişen) yedekleri etkilemektedir.

Differential Backup: Son full backup gerçekleştiği andan itibaren değişen verilerin yedeğini alır. Bu nedenle gerçekleştirilebilmesi için önce full backup alınmış olması gerekir. Genel olarak full yedeklerden daha küçük olacakları ve daha az sürede ve süratli alınabildikleri için full yedekleme sonrasında periyodik olarak çalıştırmaya yöneliktirler ve differential (fark) yedeklerinin yedekleme zinciri üzerinde herhangi bir etkisi bulunmamaktadır.

Transaction Log Backup: Son transaction log yedeğinin alındığı andan itibaren veri tabanında gerçekleşen tüm işlemlerin (transactions) yedeğini alır.

Transaction Log yedeğinin alınabilmesi için önce bir full yedek alınmış olması gereklidir. Transactin Log yedekleri veri tabanı işlemlerine ilişkin zaman içerisinde dönülebilecek bir nokta sunuyor olacaktır. Bu özellikle hatalı ve ya problem teşkil eden veri giriş çıkışlarına yönelik anlık geri dönülebilirlik imkânı sunar.

Her log yedeğinden sonra varsayılan olarak sanal log dosyaları üzerindeki işlenmiş log kayıtları silinir ve doğal olarak bir sonraki log yedeği kendinden önceki log yedeğinden sonraki işlenmiş log kayıtlarını barındırır.

SQL Yedekleme İçin Kullanabileceğiniz Programlar: BackupAssist

Bulut (Cloud) Yedekleme:

İlk önce Cloud hakkında bilgilendirme yaparak başlayabiliriz; Cloud lokasyonunuzdan bağımsız olarak veri depolayabileceğiniz veri merkezleridir, her türlü veriler şirket dışında bir merkezde toplanır ve olası felaket senaryolarında verilerinize hemen ulaşmayı sağlar.

Veriler bir firma için hayati bir önem taşımaktadır. Bu bilgiler çoğu zaman Cd, disk, flash bellek gibi bozulması veya zarar görmesi çok kolay olan medya cihazlarına kopyalayarak yedekleri alınmaktadır.

İş yerinde kullandığınız ve bütün bilgilerinizi tuttuğunuz bilgisayarınızda dâhil. Siber atakların ve hacklerin’de en zirvede olduğu bu dönemlerde verilerinizin tamamen saldırılara karşı korumasız bir şekilde durması sizin ve firmanız için büyük bir tehdit oluşturmaktadır.

Yukarıdaki anlatılanlar göz önüne alındığında cloud yedek işlemini önemi anlaşılmaktadır.

Cloud maliyetleri şu an yüksek olduğu için çok tercih edilen bir sistem olmamakla birlikte maliyetleri ve sunucu kapasite fiyatları düşüş göstermektedir.

Cloud Yedekleme İçin Kullanabileceğiniz Programlar: BackupAssist